Merkez Bankası rezervleriyle ilgili polemiği CHP uzattıkça uzatıyor. Yolsuzlukla başladılar. Baktılar tutmadı. Sonra 'para hiç edildi' dediler. O dönemde dövize olan talep ve cari açığın finansmanındaki bozulma rakamları ortaya konulunca argümanları çöktü. Şimdi 'yandaşa mı verdiniz' algısına sığındılar. Üstelik, öyle bir üslup kullanıyorlar ki... Konu teknik meseleden iyice kaydı, kirli siyasete alet edildi. Sabah gazetesi yazarı Dilek Güngör, bugünkü köşesinde rezervlerle ilgili yalanlara cevap vererek "Bugün son kez tane tane meseleyi anlatacağım." dedi.
İşte Güngör'ün o yazısı;
-Soruyorlar, Merkez Bankası'nın döviz satış işlemlerinin hukuki dayanağı var mı?
4059 Sayılı Kanun'un 2'nci maddesinin birinci fıkrasıyla, 1211 Sayılı Kanunu'nun 4, 41 ve 53'üncü maddelerini açın okuyun. Biri Hazine, diğeri Merkez Bankası kanunları... Diyor ki, Türk parasının dolaşımı ve istikrarını sağlamaya yönelik politikaları Hazine, Merkez Bankası ile birlikte oluşturup, uygular. Merkez'in görevleri arasında hükümetle birlikte TL'nin iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak da vardır. Anlayacağınız, bu yasal düzenlemeler Merkez'e TL'nin değerine sahip çıkma yetkisini veriyor.
- Soruyorlar, Hazine ve Merkez Bankası arasındaki protokolün içeriğinde ne var?
2017'de yapılan protokol, Hazine'nin Merkez Bankası neznindeki hesaplarını kullanarak, bir muhabir banka aracılığıyla, döviz alım-satım işlemlerinin yapabilmesine ilişkin gerekli koordinasyonun sağlanmasını içeriyor. Devletin kurumları arasında bu ve buna benzer yüzlerce protokol yapılıyor. Her protokolün kamuoyuna ilan edilmesi gerekmiyor. Hazine finansal işlemlerini Merkez Bankası üzerinden yapıyor.
- Soruyorlar, neden bu yola başvuruldu?
2019-2020 yıllarını hatırlayın. O dönemde hem yurtiçi yerleşiklerin hem de yurtdışındaki yatırımcıların aşırı döviz talebi oldu. Bir taraftan da pandemiyle birlikte cari açığın finansmanı bozuldu. Jeopolitik riskler de cabası... Merkez Bankası, TL'nin itibarını bozucu hale gelen talebe karşı rezervlerin bir bölümünü kullandı. Piyasaya döviz arz eden kalmadığı bir ortamda Merkez Bankası likiditeyi sağlamasa ne olurdu?
- Soruyorlar, neden döviz ihalesi ya da doğrudan müdahale yapılmadı?
Döviz ihalelerinde piyasaya her şeyi önceden ilan ediyorsun. Bir nevi, elin açık oynuyorsun. O dönemde bu yöntemler manipülasyon yapanların ekmeğine yağ da sürebilirdi. Yani satsa da spekülatif ataklara karşı başarı şansı olmayabilirdi. Ocak 2014'teki müdahaleyi hatırlayın. 3 milyar 15 milyon dolar satıldı, kur ne kadar düştü!
Soruyorlar, kime ne kadardan döviz satıldı
Dünyada bu işin yapıldığı birkaç işlem platformu var. Reuters veya Bloomberg platformları üzerinden satıcı ve alıcı bankalar, en iyi alış-en iyi satış kotasyonunu girer. Diyelim ki, Ziraat Bankası 200 milyon dolar satacak, platformdaki karşı alıcı da o miktarda alım yapacak. Emirler eşleştiğinde Ziraat alıcı bankanın kim olduğunu görür. Haa, kaça mı sattı? Hani TV ekranlarında her gün sağ ya da sol altta döviz rakamı görüyorsunuz ya... İşte hangi gün işlem olduysa, o TV ekranında gördüğünüz rakamdır. Yani piyasada o gün fiyat neyse ondandır. Bu platformlarda, muhalefetin ısrarla algı yaratmaya çalıştığı gibi 'ucuza döviz satışı' mümkün değildir.
ANLAMAYANA DAVUL ZURNA AZ!
Soruyorlar, bu yöntemi Kasım 2020'den sonra neden kullanmadılar?
Bu, 2017-2018'de de kullanıldı. Haziran 2019 ile Ocak 2020 arasında oranlar düşük... Hatta 2019'da protokol gereği ters yönlü işlemler de yapılmış. Yani döviz alımları da olmuş. 2020'de pandeminin ortaya çıkardığı sorunlar nedeniyle kullanım tekrar artmış. Protokol hâlâ duruyor. Kasımdan sonra faiz artışı beklentisiyle kur aşağı geldi, ihtiyaç olmadı.
Soruyorlar, Merkez dalgalı kur rejiminde döviz satmak zorunda mı?
Evet değil belki... Ancak dalgalı kurda da olsanız, döviz likiditesinde sorun yaşanıyorsa, o riski yönetmek durumundasınız. Dövizde arz-talep dinamiği tamamen bozulsaydı kur seviyesi daha yükseğe çıkıp, CDS'ler daha da fırlayabilirdi. Bu, ödemeler dengesini iyice riske sokabilirdi.
Soruyorlar, para nerede?
Paranın ortadan kaybolduğu falan yok. Merkez Bankası rezerv verdiyse, karşılığında TL aldı. Aldığı TL ile swap (takas) yaptı. Londra'da swap limitleri kapatıldığı dönemde bankaların likidite yönetiminin sağlanması amacıyla bu ihtiyaç Merkez Bankası'yla karşılamaya başladı. 19 Nisan itibarıyla bu rakam 42.3 milyar dolar. Swap anlaşmaları 1,3,6 aylık yapılıyor. Hani "o Merkez'in parası değil" diyorlar ya... Bu o işte... Tamam, bu dövizler emanet... Ancak sistem işliyor. Bankaların bilançolarında şu anda dövizden TL'ye dönüş oranı çok yüksek değil... Velhasıl, burada şu anda sorun yok. Haa, döviz hesapları TL'ye dönmeye başlarsa da dolarizasyonun beli kırılacağı için zaten kurlar düşmeye başlar. Merkez Bankası da rezervini piyasadan toplayıp, yerine koyar. Valla ne diyeyim... Artık bu saatten sonra da anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az!
YASAL DAYANAK DURUYOR
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Merkez Bankası arasındaki döviz alımsatımına ilişkin protokolün yasal dayanağının ortadan kalktığı" iddialarını yalanladı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, protokolün yasal dayanağıın 2018'de ortadan kalktığına ilişkin iddialara şu yanıt verildi: "4049 Sayılı Hazine Müsteşarlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 2. maddesinin (a) bendinde '... Türk parasının dolaşımı ve istikrarını sağlamaya yönelik politikaları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile birlikte oluşturmak ve uygulamak, para politikası ile ilgili konularda hazine ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ilişkisini kurmak, ... ' hükmü yer almaktaydı. Söz konusu hüküm, 10 Temmuz 2018 tarih ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yeniden düzenlendi. Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü görev ve yetkilerini düzenleyen 223. madde (h) fıkrasında 'Türk parasının dolaşımı ve istikrarını sağlamaya yönelik politikaları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile birlikte oluşturmak ve uygulamak, para politikası ile ilgili konularda hazine ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ilişkisini kurmak' deniliyor."
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.